بازگشت
چیستی رسانه
نویسنده : احمد ارشاد خطیبی نویسنده : احمد ارشاد خطیبی

 

 

رسانه، در مفهوم ارتباطی آن، عاملی است كه مي تواند پيامي را به مخاطب انتقال دهد.

در واقع رسانه ها يا وسايل ارتباط همگانی كارشان پيام رسانی است. اگر رسانه اي پيامي نداشته باشد نمی تواند نقش خود را به درستي ايفا كند و آنگاه چيزي شبيه رسانه خواهد بود نه خود رسانه، برداشت هاي مختلفي درباره ماهيت رسانه ها وجود دارد. اما در اكثر تعاريف ارايه شده از آن، به نقش پيام رساني آن توجه شاياني گرديده است.

جامع ترين تعريفي كه تا كنون از رسانه صورت گرفته است همان تعريف مك لوهان کانادایی است كه مي گويد: "رسانه همان پيام است. "

برخي ديگر از صاحب نظران هم در تعاريف شان از  رسانه بر ماهيت پيام رسانی آن تاكيد دارند.

به باور آنان رسانه بدون پيام نيست واگر پيامي با  محتوا در يك وسيله ارتباط همگانی نباشد آن وسيله معني كامل رسانه را بخود نمي گيرد.

در برخي ديگر از تعاريف به موضوع مخاطب توجه شده است.

عده اي از صاحب نظران براين نظر اند كه كار رسانه ها براي مخاطبان انبوه است و اگر رسانه اي مخاطبي نداشته باشد كار آن بيهوده است و همان ضرب المثل(آب در هاون كوبيدن) مصداق اين وضعيت مي باشد.

چنانچه در فرهنگ روزنامه نگاري، واژه رسانه، تحت عنوان اطلاع رساني و رسانه شناسي، اصطلاحي كلي به معناي مجموعه ابزارها و روش هايي كه براي ايجاد ارتباط با مخاطبان انبوه به كار مي رود تعريف شده است.( 1)

همچنين محققين ديگري در تعريف رسانه يا وسايل ارتباط جمعی بر مخاطبان انبوه و نا متجانس اشاره مي كند.

"وسايل ارتباط جمعی به وسايلی گفته ميشود كه مخاطبان آن وسيع، فراوان و نا متجانس اند. اين اجتماعات وسيع و نا متجانس مي توانند توسط اين وسايل باهم نزديك گرديده و به تبادل آرا و تفاهم بپردازند." (2)

برخي ديگر از محققان  با توجه به نقش ارتباطي رسانه، براي آن تعاريفي ارایه کرده اند. به نظر آنان رسانه ها مهمترین وسایل ارتباطی در  جوامع بشري بشمار مي آيند و سبب جهاني شدن و اهميت فوق العاده آن همين بعد ارتباطي است. در فرهنگ الفبايي قياسي زبان فارسي رسانه ها به عنوان مجموع ابزارها و روش ها براي برقراري ارتباط اجتماعي تعريف شده است. (3)

گاهي اوقات برخي از محققان و اصحاب رسانه ها  اصطلاح مطبوعات را معادل رسانه ها  بکار می برند.

اين در حاليست كه مفهوم رسانه با مفهوم مطبوعات يكي دانسته نمي شود. اينكه رسانه چيست به آن پرداخته شد. اما در  باره اصطلاع مطبوعات بايد گفت كه وسايل چاپي چون روزنامه، هفته نامه، مجله و پوستر ها را شامل مي شود که  با شماره رديف و زمان معيني  منتشر  مي شود. مطبوعات نوعي رسانه است. از اين رو كاربرد اين دو بجاي يكديگر  درست  به نظر نمي آيد.

وقتي كه سخن از رسانه ها به ميان مي آيد همه انواع رسانه ها را شامل مي شود. اما وقتي كه از اصطلاح مطبوعات سخن مي گوييم تنها منظور رسانه هايي چاپي ميباشد و به ديگر انواع رسانه اي كاري نداريم.

انواع رسانه ها

رسانه ها  را مي توان از جنبه هاي مختلف تقسيم بندي كرد:

الف : از نظر پيام

بعضي از رسانه ها اصلاً ويژه تقريح و تقنن است. برخي از رسانه ها به عقل و انديشه مخاطب متوسل مي شوند و برخي ديگر به احساسات او، بعضي وسايل برتر و پیشرفته تر براي تبليغ است اما بعضي براي ترويج تجارت. (4)

ب : از نظر مفهوم

از این منظر رسانه ها به دو گروه تقسیم می شوند:

1- رسانه هاي منطقي

رسانه هاي منطقي رسانه هاي اند كه بوسيله نطق (سخن ) پيام هاي خود را انتقال ميدهند مانند: تبليغات، روابط عامه، اطلاع رساني به زبان نوشتار و زبان گفتار.

2- رسانه هاي فيزيكي

الف - رسانه هاي اند كه جنبه هاي عيني و مادي آن ها برجستگي دارند. مانند راديو،  تلویزیون، سينما و مطبوعات.

 

ب- از نظر ارتباطي :

از اين منظر رسانه ها به دو گروه تقسير ميشوند:

1-  رسانه هاي شخصي

اين نوع رسانه ها از مخاطبان محدود برخورداند  كه در گذشته كارايي زيادي  داشته اند. اما اكنون و با پيشرفت تكنالوژي از اهميت و كارايي چندان در مطالعات رسانه اي برخوردار نمي باشند.

مانند تليفون، موبايل، تلگراف.

پیام بر  مبنای  تعريف مارشال مك لومان در واقع از طزیق این وسایل انتقال داده مي شود و مخاطبان آن هم محدود است.

2- رسانه هاي جمعي

همان رسانه هاي است كه مخاطبان آن انبوه و وسيع اند و براي ارتباط هاي بزرگتر و در محدوده جغرافيايي وسيع تر بكار مي روند.

رسانه هاي جمعي را مي توان به  چهار گروه تقسيم كرد:

1- رسانه هاي چاپي

مانند روزنامه، هفته نامه، ماهنامه، پوستر ها و ...

 2- رسانه های هاي صوتي

مهمترين آن راديو است. همچنين سيستم هاي صوتي عمومي كه در فرودگا ها و معابر عمومي براي اطلاع رساني نصب اند نيز از جمله اين نوع رسانه ها مي باشند.

3- رسانه هاي تصويري

مانند تلويزون و سينما.

4- رسانه هاي كامپيوتري

مانند اينترنت و بانك اطلاعاتي.

پانوشت ها:

1-  مديريت رسانه اي، دانشگاه هرات ، دانشكده ادبيات و علوم بشري،شعبه ژورناليزم، 1388 ، ص 2.

2- عبدالكريم « صافي»، «وسايل ارتباط همگاني در گفتمان تمدن ها» مجله جامعه مدني، سال چهارم، شماره اول، حمل و ثور 1385 ه .خ ، ص 47.

3-  فريدون «شيري»، فرهنگ الفبايي قياسي زبان فارسي، تهران: انتشارات خجسته، 1371 ه. خ ، ص 502.

4-  مسعود «واحدي»، « رسانه ها و جهاني شدن فرهنگ »، سايت كلمه؛ نشانی:

www.kalemeh.org


March 7th, 2011


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي